Dossier Toerisme

Grensoverschrijdend toerisme

40 min leestijd
Grensoverschrijdend toerisme
Grensoverschrijdend toerisme in de Eurometropool bloeit als nooit tevoren. Met jaarlijks bijna 5 miljoen overnachtingen, vooral in Frankrijk en Vlaanderen, is de regio een populaire bestemming voor zowel korte als lange verblijven. Fietsen wint aan populariteit, getuige het succes van de EuroVelo 5 en recreatieve fietsnetwerken. Initiatieven zoals XTraVel Mobility en Tourism stimuleren duurzaam toerisme en de ontwikkeling van nieuwe fietsroutes. De Belgische kust en steden als Lille, Kortrijk en Tournai trekken jaarlijks miljoenen bezoekers. Het culturele erfgoed, festivals en de aantrekkelijke natuur dragen bij aan deze groei.

5 miljoen toeristische overnachtingen

In de Eurometropool zijn er jaarlijks bijna 5 miljoen toeristische overnachtingen. Dit omvat alle soorten accommodaties en alle reisdoelen. De Franse kant van de Eurometropool is goed voor het grootste aandeel van de overnachtingen, namelijk 54%. 38% van de overnachtingen is in het Vlaamse deel. 8% van de overnachtingen vindt plaats in het Waalse deel van de Eurometropool.

In de Eurometropool zijn er meer dan 200 hotels. De metropool Lille had 2,9 miljoen hotelovernachtingen in 2023. Er zijn meer dan 6.000 accommodaties te huren via Airbnb, wat een stijging is van 20% ten opzichte van 2022.


De grensregio verkennen vanop de fiets

Mensen maken gebruik van een verscheidenheid aan vervoersmiddelen om zich tussen de twee landen en regio's te verplaatsen, afhankelijk van de afstand, het doel van de reis en de beschikbare infrastructuur. Er is een groeiende aandacht voor duurzame vormen van transport en het combineren van verschillende opties om de verplaatsing zo efficiënt mogelijk te laten verlopen.

Fietsen lijkt steeds populairder te worden, zowel voor recreatie als voor toerisme. Tijdens dagtrips in Vlaanderen bijvoorbeeld is fietsen een van de meest populaire activiteiten, met 20% van de dagtrippers die dit als activiteit kiezen. Dit geeft aan dat veel mensen in hun vrije tijd de fiets gebruiken voor korte uitstapjes.

In West-Vlaanderen en Wallonie picarde is het recreatieve fietsnetwerk erg populair, met miljoenen fietsers die er jaarlijks gebruik van maken. In de West-Vlaamse Leiestreek, de Westhoek & Westkust en het Brugse Ommeland & Oostkust is fietsen erg populair. Er zijn diverse fietsroutes en knooppunten in de regio, wat de populariteit verder aantoont. In 2023 waren er 15,1 miljoen fietsers op het West-Vlaamse recreatieve fietsnetwerk.

De EuroVelo 5 route, die door de Eurometropool loopt, is een voorbeeld van een populaire fietsroute die mensen van verschillende landen aantrekt. Dit toont de populariteit van langeafstandsfietsroutes aan.

Het XTraVel Tourism project is specifiek gericht op het bevorderen van grensoverschrijdend fietstoerisme. Dit project investeert in de ontwikkeling en verbetering van fietsinfrastructuur, zoals grensoverschrijdende knooppuntennetwerken en thematische routes. 


XTraVel Mobility en XTraVel Tourism


Fietsen is populairder dan ooit. Als onderdeel van de nieuwe Europese Interreg-financiering worden er twee nieuwe projecten gelanceerd. Ze heten. Hun doel: duurzame mobiliteit en verantwoord toerisme over de grenzen heen combineren.

XTraVel Mobility heeft als doel het fietstoerisme in de grensoverschrijdende regio comfortabeler en aantrekkelijker te maken. Concreet houdt dit project in dat er rustplaatsen voor fietsers worden gecreëerd en dat het netwerk van fietsknooppunten wordt uitgebreid. Daartoe worden bijna 100 km fietspaden aangelegd om zwarte punten op bestaande wegen op te lossen en wordt de nadruk gelegd op zachte mobiliteit door het aanmoedigen van verbindingen met ander openbaar vervoer (bussen, treinen en zelfs boten). Tot slot zullen er tellers worden geïnstalleerd om de verkeersstromen te monitoren, zodat het aanbod beter kan worden gemeten en aangepast aan het gebruik van de infrastructuur.

XTraVel Tourism heeft als doel om fietsroutes te groeperen op basis van bepaalde thema's en om gelijkaardige routes die al bestaan aan te vullen, zoals de Schelderoute en de Herinneringsroute. Uiteindelijk wordt er een nieuwe route gecreëerd: de Route van de Zee tot de Ardennen, die langs de grens loopt en een nieuwe optie biedt voor fietstoeristen in de grensoverschrijdende regio.


Steden en erfgoed trekken toeristen

De Eurometropool Lille-Kortrijk-Tournai is een transnationale regio waar grensoverschrijdende samenwerking belangrijk is. Het gebied is populair voor cultuur, geschiedenis, festivals en ontspanning. De grensregio trekt toeristen aan uit verschillende landen. De Eurometropool heeft spoorlijnen en snelwegen die de regio verbinden. De regio is een populaire bestemming voor meer dan 2 miljoen inwoners.

De metropool Lille kent een sterke toename van het aantal reserveringen, vooral door Franse toeristen, maar ook door Belgen, Nederlanders en Duitsers. De metropool Lille is populair voor toerisme, en het gebied is zeer aantrekkelijk gebleken voor de Fransen, met name rond het Vieux-Lille. Er zijn ook sterke verbindingen met Roubaix en Villeneuve d’Ascq.


Elk jaar trekt de kerstmarkt van Lille heel wat Belgische toeristen. De Franse winkeliers verwelkomen hen graag met hun koopjes en goede humeur.


Tussen 2018 en 2022 is er een toename van het aantal reservaties door Belgen (+28%) in hotels in de metropool Lille. De korte afstand tussen België en Rijsel, samen met de goede treinverbindingen, maakt het gemakkelijk voor Belgen om de stad te bezoeken.

Wallonië, met inbegrip van Wallonië picarde, blijft een populaire bestemming voor Belgen, en trekt ook een groeiend aantal internationale bezoekers aan. De regio profiteert van de populariteit die het tijdens de pandemie heeft verworven.


Must see plekken in de grensstreek

  • Vieux-Lille: De oude stad is een kernattractie met veel restaurants en winkels die als centraal punt in een bezoek worden beschouwd. Het is vaak een start- of eindpunt van een toeristische route. De restaurants en boetieks zijn erg populair.
  • Palais des Beaux-Arts (Lille): Dit is een van de belangrijkste musea in Rijsel en trekt veel bezoekers.
  • Beffroi (Lille): Het belfort van het stadhuis is een populaire bezienswaardigheid en een belangrijk element in de toeristische route.
  • Musée de l’Hospice Comtesse (Lille): Dit historische museum is ook een van de meest bezochte locaties in Rijsel.
  • Musée d’Histoire Naturelle (Lille): Het natuurhistorisch museum is ook een populaire bestemming in Rijsel.
  • La Piscine (Roubaix): Dit museum is een belangrijke trekpleister en staat op de derde plaats van de meest bezochte locaties in de metropool Lille, volgens de City-Pass data.
  • La Manufacture des Flandres (Roubaix): Dit museum is gewijd aan de textielgeschiedenis.
  • LaM - Lille Métropole Musée d’art moderne, d’art contemporain et d’art brut (Villeneuve d’Ascq) : Dit museum is een belangrijke culturele bestemming.
  • Le Fresnoy (Tourcoing): Dit is een nationaal centrum voor hedendaagse kunst.
  • MUba Eugène Leroy (Tourcoing): Dit museum is ook een van de culturele plekken in de metropool.
  • Institut du Monde Arabe (Tourcoing): Dit instituut richt zich op de Arabische cultuur.
  • Villa Cavrois (Croix): Deze modernistische villa is een populaire attractie.
  • Belforten: De belforten in steden zoals Kortrijk, Armentières, Douai en Duinkerke zijn historische bezienswaardigheden.
  • Bellewaerde (Ieper): Dit attractiepark is een populaire locatie in de regio.
  • In Flanders Fields (Ieper): Dit museum is een belangrijk gedenkteken aan de Eerste Wereldoorlog.
  • Pairi Daiza (Brugelette): Deze dierentuin is een belangrijke trekpleister in de regio.
  • Texture, het museum van het Linnen (Kortrijk): Dit museum is een belangrijke culturele trekpleister in Kortrijk en is gewijd aan de geschiedenis van de linnenindustrie.
  • Het Begijnhof (Kortrijk): Het begijnhof van Kortrijk is een historische site die een bezoek waard is.
  • De Menenpoort (Ieper): Deze indrukwekkende herdenkingspoort is een belangrijke locatie om de gesneuvelden van de Eerste Wereldoorlog te herdenken.
  • De Kathedraal Notre-Dame en het Belfort (Tournai): Deze twee middeleeuwse monumenten zijn UNESCO-werelderfgoed en belangrijke bezienswaardigheden van de stad. Het belfort is het oudste van België.
  • Het Museum voor Schone Kunsten (Tournai): Dit museum is een belangrijke culturele bestemming in Doornik.
  • Het Museum voor Natuurwetenschappen en Vivarium (Tournai): Dit museum is een andere belangrijke attractie in de stad. Het museum heeft ook een muurschildering.
  • Het kasteel van Belœil: Dit kasteel biedt een multisensoriële audiotrip door de geschiedenis. Het kasteel organiseert ook een Peter Pan spektakel.
  • Het hospitaal Notre-Dame à la Rose in Lessen: Dit oude godshuis heeft een poëtische multimedia-animatie die de geschiedenis van het hospitaal belicht.
  • Het Iguanodon Museum in Bernissart: Hier komt de dinosaurus tot leven via een nieuwe scenografie.

België was aanwezig op de Tourissima beurs in Lille. Wallonië presenteert er zijn toeristische partners en zijn attracties voor budgetreizigers.


De Belgische Kust is een topbestemming

De Belgische kust is een populaire bestemming voor zowel Franstalige Belgen als Franse toeristen. Franstalige Belgen vormen de tweede grootste groep toeristen aan de kust, goed voor 6 miljoen overnachtingen per jaar. Daarnaast komen er veel Franse toeristen, die 5% van alle toeristen aan de kust uitmaken. De totale toeristische omzet aan de kust bedraagt €3,4 miljard per jaar, waarvan €800 miljoen wordt uitgegeven door Franstalige Belgen.


Cijfers over Waalse en Franse kustbezoekers

  • 22% van alle toeristen aan de Belgische kust zijn Franstalige Belgen.
  • Er zijn 20.000 Franstalige Belgen die een tweede verblijf aan de kust hebben.
  • Franse toeristen vormen 5% van alle toeristen aan de Belgische kust.
  • Van de 17 miljoen dagtoeristen per jaar aan de Belgische kust komen er 4 miljoen uit Brussel en Wallonië.

Trek de natuur in

Natuurtoerisme is aan het groeien, er is een groeiende focus op actieve ervaringen, ecotoerisme, technologische integratie, verbeterde toegankelijkheid, lokale beleving en zintuiglijke ervaringen.

  • Focus op actieve ervaringen: Er is een duidelijke trend naar actieve vormen van natuurtoerisme, zoals wandelen en fietsen. De ontwikkeling en promotie van uitgebreide wandel- en fietsnetwerken en thematische routes zoals de "Chaine des Monts" en de EuroVelo 5 duiden hierop. Deze routes worden steeds meer grensoverschrijdend, wat een verdere evolutie in deze richting suggereert.
  • Toenemende aandacht voor ecotoerisme: Er is een groeiende nadruk op ecotoerisme en duurzaam toerisme. Dit omvat een focus op het behoud van de natuurlijke omgeving en het aanbieden van duurzame en verantwoorde toeristische activiteiten. Projecten zoals "Destination 5.0" die gericht zijn op een meer ervaringsgericht en phygitaal ecotoerisme, benadrukken deze evolutie.
  • Integratie van technologie: De integratie van technologie in de natuurbeleving is een duidelijke trend. Dit omvat het gebruik van apps zoals de City Strip app in Doornik, interactieve wandelingen en multisensoriële ervaringen in musea en natuurgebieden. Deze integratie wijst op een verschuiving naar een meer immersieve en interactieve vorm van natuurtoerisme.
  • Verbetering van toegankelijkheid: Er is een groeiende aandacht voor de toegankelijkheid van natuurgebieden en activiteiten voor mensen met een handicap. Dit omvat het creëren van faciliteiten en het aanpassen van routes om ze toegankelijker te maken voor een breder publiek.
  • Grotere waardering voor lokale ervaringen: Er is een trend naar meer authentieke en lokale toeristische ervaringen. Dit omvat een focus op streekproducten, lokale gastronomie en activiteiten die de cultuur van de regio weerspiegelen.
  • Focus op beleving en zintuiglijke ervaringen: De nadruk ligt steeds meer op het bieden van unieke en zintuiglijke ervaringen in de natuur. Dit kan bijvoorbeeld via luisterpalen met vogelgeluiden, multisensoriële audiotours of de creatie van "instagrammable" locaties in natuurgebieden.
  • Versterking van het netwerk van toeristische actoren: Er is een evolutie naar een sterkere samenwerking tussen verschillende toeristische actoren, zowel publieke als private, om de kwaliteit van het aanbod te verbeteren. Deze samenwerking omvat het uitwisselen van middelen, het ontwikkelen van gezamenlijke projecten en het stimuleren van innovatie.
  • Toename van de populariteit van wandel- en fietsroutes: Er is een toenemende populariteit van wandel- en fietsroutes als een belangrijke component van natuurtoerisme. De aantal gebruikers van het fietsnetwerk wordt steeds nauwkeuriger bijgehouden.

Natuur in de grensregio 

De grensregio biedt een verrassende mix van historische steden, pittoreske dorpjes en prachtige natuurgebieden. Voor natuurliefhebbers zijn er tal van aantrekkelijke groengebieden en regionale parken om te ontdekken.

West-Vlaanderen

  • De Leiestreek - De Leie, een van de belangrijkste rivieren van Vlaanderen, slingert zich doorheen deze regio en vormt een groene ader. Langs de oevers vind je tal van wandel- en fietsroutes, waar je kan genieten van de rust en de natuur.
  • De Westhoek staat bekend om zijn rijke geschiedenis en indrukwekkende landschappen. Naast de vele historische sites vind je hier ook prachtige natuurgebieden.
  • Het Heuvelland is de meest zuidelijke regio van West-Vlaanderen en staat bekend om zijn glooiende landschappen en pittoreske dorpjes.

Wallonie picarde

  • Het Parc naturel régional Scarpe-Escaut strekt zich uit over verschillende departementen en biedt een grote verscheidenheid aan landschappen, van bossen en moerassen tot weilanden en rivieren.
  • Het Pays des Collines telt 350 km aan wandelroutes met knooppunten in het Pays des Collines. Het is een heuvelachtig gebied, ideaal voor wandelaars. De "Chaine des Monts" kaart toont 10 wandel- en fietsroutes in dit gebied.
  • Wallonië Picarde heeft een uitgebreid netwerk van wandel- en fietspaden. In totaal is er 700 km aan wandelpaden en 1.600 km aan fietsroutes. Deze paden doorkruisen verschillende natuurlijke landschappen. De nadruk op recreatief fietsen en wandelen wijst op een focus op het behouden en promoten van groene ruimtes in de regio.

Metropool Rijsel

Rijsel is sterk verstedelijkt, maar heeft ook groene plekjes: 

  • Parc de la Citadelle: Dit is misschien wel het bekendste park van Lille. Met zijn 110 hectare is het een waar paradijs voor natuurliefhebbers. Je vindt er een verscheidenheid aan bomen, planten en dieren. Het park is ook de thuisbasis van een kleine dierentuin.
  • Jardin Vauban: Dit park ligt naast de Citadelle en biedt een meer formele, maar eveneens prachtige omgeving. Het is de perfecte plek om te relaxen en te genieten van de bloemenpracht.
  • Parc Jean-Baptiste Lebas: Gelegen in het centrum van Lille, is dit park een oase van rust te midden van de drukte van de stad.
  • Parc du Héron (Villeneuve d'Ascq): Dit enorme park is een paradijs voor wandelaars, fietsers en zonnekloppers. Het biedt talloze mogelijkheden om de natuur te ontdekken.
  • Parc Barbieux (Roubaix): Dit park is vooral populair bij gezinnen met kinderen. Je vindt er een speeltuin, een minigolfbaan en een mythische grot met waterval.
  • De rivier de Deûle loopt door Lille en biedt talloze mogelijkheden voor wandelingen en fietstochten langs het water.